ရွားရွားပါးပါးဗဟုသုတမ်ား

"ေခတ္သစ္နိုင္ငံတခု ျဖစ္ေအာင္ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့သည့္ မင္းသားႀကီး"

ကေနာင္မင္းသား(ျမန္မာ ၁၁၈၁-၁၂၈၁) သည္ျမန္မာနိုင္ငံ ကိုယ့္မင္းကိုယ္ခ်င္းဘဝနွင့္ေနစဥ္ကပင္ နိုင္ငံေတာ္ကို ေခတ္သစ္နိုင္ငံတခု ျဖစ္ေျမာက္ေအာင္ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့သည့္ ျမန္မာမင္းသားႀကီး တစ္ပါးျဖစ္သည္။ လူသုံးကုန္ပစၥည္း ထုတ္လုပ္မွု နည္းစံနစ္ေျပာင္းလဲျခင္းကို အေၾကာင္းျပဳ၍ လူ႔သမိုင္းတြင္ ေခတ္တစ္ေခတ္မွ အျခားေခတ္တစ္ေခတ္သို႔
ေျပာင္းလဲလာခဲ့ရသည္ျဖစ္ရာ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္လည္း ၁၉ ရာစု နွစ္မ်ား အလယ္ေလာက္က ေခတ္ေျပာင္းလဲျခင္းကို ဖန္တီးေပးသည့္ အျဖစ္အပ်က္မ်ားေပၚေပါက္ခဲ့ေလသည္။
ေအာက္ျမန္မာျပည္တြင္ျဗိတိသွ်တို႔ ေရာက္ရွိႀကီးစိုးလာျခင္း၊ ကိုယ့္မင္းကိုယ္ခ်င္းေနေသာ ျမန္မာနိုင္ငံအထက္ပိုင္းသည္ ထိုစဥ္အခါက တိုးတက္လ်က္ရွိေသာ ဥေရာပနိုင္ငံအခ်ိဳ႕နွင့္ ဆက္သြယ္မႈမ်ား ရရွိလာျခင္းေၾကာင့္ လူသုံးကုန္ပစၥည္းထုတ္လုပ္မႈနည္းစနစ္တို႔၏ အေျခခံျဖစ္ေသာ အသစ္အဆန္းတီထြင္မႈေျပာင္းလဲမႈတို႔သည္ အထက္ျမန္မာျပည္သို့ ေရာက္ရွိလာကာ ေခတ္ကိုေျပာင္းလဲေစနိုင္မည့္ အခြင့္အလမ္းမ်ား ေပၚေပါက္ခဲ့ေလသည္။ ထိုအခြင့္အလမ္းမ်ားကို အျမင္က်ယ္စြာနွင့္ အသုံးျပဳၾကေသာ
ထိုေခတ္ျမန္မာေခါင္းေဆာင္တို႔တြင္ အေရး ပိုမိုပါဝင္ခဲ့သူကိုရွာေဖြလ်ွင္ ကေနာင္မင္းသားႀကီးကိုပင္ ေတြ႔ရေပမည္။

ကုန္းေဘာင္ေခတ္ အမပူရ ဒုတိယျမိဳ႕တည္ သာယာဝတီမင္း (၁၈၃၇-၁၈၄၆)နွင့္ "သီရိသုစန္ဒာမာလာမေဟ"ဘြဲ႕ အမည္ရွိ ေရႊဘိုမင္းတရားႀကီး၏ ေတာင္ေဆာင္ေတာ္၊ ေက်ာက္ေမာ္ျမိဳ႕စား မိဖုရားတို႔တြင္ သားေတာ္နွစ္ပါးတို႕ ထြန္းကားခဲ့ရာ သားအႀကီးမွာ ပဥၥမသဂၤါယနာတင္ မင္းတုန္းမင္း ျဖစ္၍ အငယ္မွာ သတိုးမင္းရဲေက်ာ္ထင္ ဘြဲ႕ခံ ကေနာင္မင္းသား ျဖစ္ေလသည္။ ကေနာင္မင္းသားသည္ သကၠရာဇ္ ၁၁၈၁ ခု ေတာ္သလင္းလျပည့္ေက်ာ္၂ရက္ တနဂၤြေႏြေန႔တြင္ ဖြားျမင္၏။ ဖြားစဥ္က မီးေနေဆာင္သို႔မေရာက္မီ ေတာင္ေဆာင္၌ဖြားျမင္သျဖင့္ ခမည္းေတာ္က "ေမာင္ေတာင္မင္း"ဟု ကိုယ္တိုင္မွည့္ေခၚခဲ့၏။ ခ်စ္စနိုးေခၚေသာ ငယ္မည္မွာ "ထိပ္တင္ေကာက္" ျဖစ္၍ မင္းသားလတ္အဆင့္တြင္ မင္းတပ္ျမိဳ႕ကိုစားခဲ့ရသည္။ ေနာင္ေတာ္ ပုဂံမင္း (၁၈၄၆-၁၈၅၃) ထီးနန္းဆက္ခံေတာ္မူေသာအခါ "သီရိသုမဟာ ဓမၼရာဇာ"ဟူေသာ ဘြဲ႕ေတာ္နွင့္ ကေနာင္ျမိဳ႕ကို စားရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ကေနာင္မင္းဟု တြင္ေလသည္။

သို့ေသာ္ ဒုတိယအဂၤလိပ္-ျမန္မာစစ္ပြဲတြင္ ပုဂံမင္းအား ေနာင္ေတာ္မင္းတုန္းမင္းက ေရႊဘိုမွပုန္ကန္ရာတြင္ အတူဦးေဆာင္ပါဝင္ခဲ့ၿပီး၊ ၁၈၅၃ ၊ ဇူလိုင္ (၁၁) တြင္ မင္းတုန္းမင္း နန္းတက္ကာ ကေနာင္မင္းသားက အိမ္ေရွ႕မင္း ျဖစ္လာခဲ့သည္။ သကၠရာဇ္ ၁၂၁၄-ခုနွစ္၊ သက္ေတာ္ (၃၃)နွစ္တြင္ ေရႊဘိုမင္းတရားႀကီး၏ အေနာက္နန္းေတာ္မိဖုရား (အေနာက္နန္းမေတာ္မျမေလး)၏ သမီးေတာ္ လိႈင္ထိပ္ေခါင္တင္နွင့္ လက္ထပ္ေတာ္မူျပီးလ်ွင္ တပယင္း၊ ေတာင္တြင္းႀကီး၊ ပဥၥလငါးျမိဳ႕နွင့္ စေလျမိဳ႕မ်ားကို စားရေလသည္။ ကေနာင္မင္းသားသည္ မိဖုရားနွင့္ ကိုယ္လုပ္ေတာ္ေပါင္း ၅၂-ပါးရွိျပီး ၎တို႔မွဖြားျမင္ေသာ သားသမီးေတာ္မ်ားမွာ ၁၀၂-ပါးရွိသည္။

အိမ္ေရွ႕စံ ကေနာင္မင္းသားနွင့္ မင္းတုန္းမင္းတို႔ ဆုံေသာအခါ သားေတာ္၊ တူေတာ္မ်ားအား စိတ္မခ်ေၾကာင္း ေလွ်ာက္တင္တင္ေသာအခါ မင္းတုန္းမင္းက "ေအး...ေမာင္ပုေရ...ေနာင္ေတာ္ဘုရားကလည္း သီလဝတို႔ကို စိတ္မခ်ဘူး။ ေမာင္ပုကလည္း ေမာင္ညိုတို႔ကို ဂရုမစိုက္၊ သူတို႔ကလည္း ထေနာင္းပင္က မီးတက်ည္ဆိုသလို လာၾကလိမ့္ဦးမည္"ဟု မိန္႔ေတာ္မူသည္။ ေမာင္ညိုဆိုသူမွာ ပန္းထိမ္းမင္းသားကို ဆိုလိုသည္။ သီလဝဆိုသည္မွာ ျမင္ကြန္းမင္းသားကို ဆိုလိုသည္။ ေမာင္ပုဆိုသည္မွာ ကေနာင္မင္းကို မင္းတုန္းမင္းက ငယ္စဥ္အခါက ညီပုေလးဟု ခ်စ္စနိုးေခၚတြင္ရာမွ အရြယ္ေရာက္လာေသာအခါ ေမာင္ပု ဟုေခၚဆိုေလသည္။

မင္းတုန္းမင္းႀကီးသည္ ဘာသာေရးကိုင္းရွိုင္းသူျဖစ္ျပီး ကေနာင္မင္းသားမွာမူ စီမံခန္႔ခြဲေရးတြင္ ႏိုင္နင္းသူ ျဖစ္သည္။ ကေနာင္မင္းသားသည္ အေနာက္နိုင္ငံမ်ားသို႔ ပညာေတာ္သင္မ်ား ေစလႊတ္၍ ဗမာ့တပ္မေတာ္ကို ေခတ္မွီေစရန္ ေခတ္မွီလက္နက္မ်ားတပ္ဆင္နိုင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့သည္။ စစ္လက္နက္မ်ား ထုတ္လုပ္သည့္စက္ရုံမ်ားလည္း တည္ေဆာက္ခဲ့သည္။ ကေနာင္မင္းသားသည္ ဧရာဝတီျမစ္ရိုးအတိုင္း ဆန္တက္လာမည့္ ျဗိတိသ်ွတို႔၏ စစ္သေဘၤာမ်ားကို တားဆီးနိုင္ရန္ ေရျမဳပ္ဗုံးကို တီထြင္စမ္းသပ္ေအာင္ျမင္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ဘာသာတရားကိုင္းရွိုင္းသည့္နိုင္ငံေတာ္ ျဖစ္သည့္ အားေလွ်ာ္စြာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားက ေရသတၱဝါမ်ား ေသေၾကပ်က္စီးေၾကာင္း ေျပာၾကား ကန္႔ကြက္သျဖင့္ ေရျမဳပ္ဗုံး ထုတ္လုပ္မႈစီမံကိန္းကို ရပ္တန္႔ခဲ့ရသည္။ ထိုနည္းတူပင္ အျခားေသာ စက္မႈထူေထာင္ေရး ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ားမွာလည္း ၄င္းကြယ္လြန္ျပီးခ်ိန္မွ တစ္စစနွင့္ ရပ္ဆိုင္းသြားခဲ့ရသည္။ အခ်ိုဳ႕စက္ရုံမ်ားကိုမူ အဂၤလိပ္တို႔ မႏၱေလးကို သိမ္းယူအျပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ ျပန္လည္ျပီး လည္ပတ္ခဲ့ၾကေသးသည္။

ထိုစဥ္က အဂၤလိပ္နွင့္ ျပင္သစ္စသည့္နိုင္ငံတို႔က ကိုလိုနီနယ္ေျမမ်ားရရွိရန္ အျပိဳင္အဆိုင္ လုံးပမ္းေနၾကျခင္းျဖစ္ရာ အရာရာေခတ္ေနာက္က်ေနေသာပေဒသရာဇ္နိုင္ငံမ်ားအဖို႔ အေနွးနွင့္အျမန္သာကြာျခားျပီး နယ္ခ်ဲ႕လက္တြင္းသက္ဆင္းၾကရန္ တာစူေနေပသည္။ ကေနာင္မင္းသားမွာ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာပိုင္စိုးသူမဟုတ္သျဖင့္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ကာကြယ္မႈမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ ကန္႔သတ္ခ်ဳပ္ျခယ္မႈမ်ား မလြတ္ကင္းေသးေခ်။

ကေနာင္မင္းသားသည္ အိမ္ေရွ႕စံမင္းသား (နန္းညြန္႔နန္းလ်ာမင္းသား) လည္းျဖစ္ျပီး ထီးနန္းစည္းစိမ္နွင့္ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကိုဆက္ခံရန္အခြင့္ရွိသူျဖစ္ေနေပရာ ထိုအခြင့္အေရးကို မက္ေမာၾကေသာ တူေတာ္မ်ား (ျမင္ကြန္းမင္းသားနွင့္ ျမင္းခုန္တိုင္မင္းသား) တို႔၏လုပ္ႀကံမႈေၾကာင့္ ကံေတာ္ကုန္ခဲ့ရသည္။ ကေနာင္မင္းသား ကံေတာ္ကုန္စဉ္ သက္ေတာ္မွာ (၄၇)နွစ္သာ ရွိေသးသည္။ ပေဒသရာဇ္ေခတ္ရွိ နန္းတြင္းအေရးအခင္းမ်ားမွာ သမိုင္းတင္ထားသည္ထက္လည္း ပိုမိုရွုပ္ေထြးေနတတ္သည္။

ကေနာင္မင္းသားကို တိုင္းသူျပည္သားမ်ားက ခ်စ္ၾကည္ေလးစားၾကျပီး ျမင္ကြန္း ျမင္းခုန္တိုင္ အေရးအခင္းတြင္ မင္းသားႀကီးသာ လုပ္ႀကံ မခံခဲ့ရပါက ျမန္မာျပည္ သည္နယ္ခ်ဲ႕လက္ေအာက္သို႔ ဤမ်ွေလာက္လြယ္ကူစြာ၊ ေစာစီးစြာမေရာက္နိုင္ဟု ယုံၾကည္ၾကသည္။

ျမင္ကြန္း ျမင္းခုန္တိုင္ အေရးအခင္းတြင္ ကေနာင္မင္းသား လုပ္ျကံခံရျပီး မင္းတုန္းမင္းတရားႀကီးမွာလည္း လက္မတင္ေလး လြတ္ေျမာက္ခဲ့သည္။ ကေနာင္မင္းသားနွင့္အတူ မလြန္မင္းသား၊ စကုမင္းသား၊ ျပင္စည္မင္းသားသုံးပါးလည္း အသက္ဆုံးပါးရသည္။ အိမ္ေရွ႕မင္းနွင့္ မင္းသားမ်ား လုပ္ႀကံခံရသည္မွာ သကၠရာဇ္၁၂၂၈-ခုနွစ္၊ ဒုတိယဝါဆိုလျပည့္ေက်ာ္(၇)ရက္ေန႔၊ ခရစ္နွစ္ ၁၈၆၆-ခုနွစ္၊ ဩဂုတ္လ(၂)ရက္၊ ၾကာသပေတးေန့တြင္ ျဖစ္သည္။ သင္္ျဂိဳဟ္သည္မွာ သက္ကရာဇ္၁၂၂၉-ခုနွစ္၊ နယုန္လဆန္း(၅)ရက္ေန့တြင္ ျဖစ္ရာ (၁၁)လၾကာမွ သင္္ျဂိဳဟ္ျခင္း ျဖစ္သည္။ ၾကားတြင္ ျမင္ကြန္း ျမင္းခုန္တိုင္ အေရးအခင္းနွင့္ ပန္းထိမ္းမင္းသား အေရးအခင္းတို႕ ျဖစ္ေပၚေန၍ အေလာင္းမ်ားကိုေခါင္းသြင္းျပီး နန္းေျမဘုံသာစံနန္းေတာ္ေဆာင္မဘုံတြင္ ခင္းက်င္းထားရသည္။

သကၠရာဇ္ ၁၂၂၉-ခုနွစ္၊ နယုန္လဆန္း(၅)ရက္ေန႔တြင္ နန္းေျမဘုံသာ စံနန္းေတာ္ ေဆာင္ေတာ္မကို ဖ်က္သိမ္း၍ အိမ္ေရွ႕မင္းသၿဂၤဳိဟ္ရန္ အုတ္ဂူ၊ ၎အနီးတြင္ မလြန္မင္းသား၊ စကုမင္းသား၊ ျပင္စည္မင္းသားတို့ကို သၿဂၤဳိဟ္ရန္ အသီးသီး တန္းစီ၍ အုတ္ဂူတည္ျပီးလ်ွင္၊ ၎ဂူအေရွ႕နွစ္ေတာင္အကြာတြင္ စႏၵာမုနိ ရုပ္ပြားေတာ္ျမတ္ ကိန္းဝပ္ပူေဇာ္ရန္ အုတ္ျပသာဒ္ ျပဳလုပ္ထားသည္။ အေနာက္ဘက္မွ ေစတီႀကီးကိုလည္း စႏၵာမုနိ ရုပ္ပြားေတာ္ကိုစြဲ၍ စႏၵာမုနိ ဘုရားဟုေခၚေလသည္။ ေစတီနွင့္ ရုပ္ပြားထားရာ အုတ္ျပသာဒ္အၾကားကား အိမ္ေရွ႕မင္းနွင့္ မင္းသားမ်ား၏ အေလာင္းမ်ားကို အုတ္ခုံေပၚတြင္ ျမဳပ္နွံထားသည္။ အိမ္ေရွ႕မင္း၏ အုတ္ဂူကို အုတ္ျပသာဒ္ငယ္ လုပ္ထားသည္။ ၎အုတ္ျပသာဒ္ငယ္ကို ေစတီနွင့္ စႏၵာမုနိ ရုပ္ပြားေတာ္ျမတ္ ဂႏၶကုဋီတိုက္နွင့္ အုတ္ရိုးသြယ္ဆက္ထားေသးသည္။

ကေနာင္မင္းသား ရုပ္ကလာပ္အား မႏၱေလးေတာင္ ေျခရင္းရွိ ဂူသြင္းသျဂိဳလ္ခဲ့သည္။ ၁၉၈၈ စစ္အစိုးရလက္ထက္တြင္ ကေနာင္မင္းသား၏ အုတ္ဂူကို စႏၵာမုနိ ေစတီဘုရားဝင္းအတြင္း ေရႊ႕ျပီး အခု မႏၱေလးေတာင္အသြားလမ္းဆုံမွာ အုတ္ဂူတည္ထားသည္။

Ref: Wikipedia